Yıl sonu yaklaşırken şirketlerin, kurumsal müşterilerin hediye kartlar ve hediye çeklerinde çok çeşitli opsiyonlarla bu ürünlerin satışlarını gerçekleştirdiklerini görüyoruz.

Doğum günlerinde, kutlama ve davetlerde, bayramlarda hediye kartları ve hediye çekleri yoğun olarak kullanılıyor. 

Şirketler ve kurumsal firmalar da gerek mevcut portföylerindeki müşteri ve satış olanaklarını artırmak, yeni müşteriler kazanmak ve mevcut eldeki müşterilerin şirketlerine olan bağlılığını artırmak amacıyla hediye kartlarına ve hediye çeklerine başvuruyor.

Şirketlerin, mal veya hizmetinin satışını kolaylaştırmak amacıyla Pazarlama kanalının üye-lerine, potansiyel müşterilere ve tüke¬ticilere yönelerek yürütülen reklâm, kişisel satış, satış özendirme faaliyeti, tanıtma, ilân, duyuru, tüketici ilişkile¬ri ve halkla ilişkiler faaliyetleri tutundurma faaliyeti olarak adlandırılıyor.

Konuya pazarlama bilimi olarak bakacak olursak hediye kartları ve hediye çeklerinin aslında firmaların pazarda yer bulabilme ve satış imkanlarını artırabilme amacıyla bir tutundurma faaliyeti olduğunu da söyleyebiliriz. 

Gift kart ve hediye çeklerinin vergi mevzuatı uyarınca vergilendirilmesi ve uygulama düzenine bir göz atalım. 

Gift card ve hediye çekleri 

Türk Dil Kurumu hediye çekini, “Alışverişten sonra hediye yerine geçmek amacıyla verilen özel çek” olarak tanımlamaktadır. 

Hediye çeki, şirketlerin, belirli firmalardan satın alarak müşterilerine ya da personeline dağıttıkları bir satın alma çekidir. 

Şirketler, genellikle, yıl sonlarında, doğum günü, bayram vs özel günlerde gerek mevcut müşterilerine gerek se kendi çalışan personellerine hediye kartı (gift card) veya hediye çekleri dağıtmaktadırlar.

Gift card ve hediye çeklerinde belgelendirme düzeni 

Hediye çekini çıkaran ve satan firma yönünden, bu çek satışları karşılığında tahsil edilen tutarlar henüz bir mal ve hizmet satışı olmaması nedeniyle avans niteliğinde bulunmaktadır. 

Alınan avanslar karşılığı henüz bir mal teslimi söz konusu olmadığından, bu işlem KDV’ye de tabi olmayacaktır.

Öte yandan, hediye çekini satan firmaların, hediye çekleri kullanılarak yapılan alışverişler

karşılığı nihai faturayı, hediye çeklerini satın alan ve dağıtan firma ve kişiler adına düzenlemeleri, 213Sayılı VUK’ un 229.maddesinin bir gereğidir.

Gelir İdaresi tarafından 2014 yılında verilen bir özelgede;

“Kurumunuzca gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerine teslim edilen hediye çeklerinin, söz konusu mükellefler tarafından nihai kullanıcılara teslimi sonrasında bu kişiler tarafından kullanılmasını müteakip, hediye çeklerinin nihai kullanıcılarına yapılan teslim ve hizmetlerin karşılığını teşkil eden bedel üzerinden teslime konu mal ve hizmetin tabi olduğu oranda KDV hesaplanması, ancak faturanın hediye çekinin teslim edildiği gelir veya kurumlar vergisi mükellefi adına düzenlenmesi gerekmektedir.” açıklamasına yer verilmiştir.

Söz konusu özelgenin son bölümünde;

“Mükelleflerce kurumsal müşterilere satılan hediye kartlarının/çeklerinin nihai tüketiciler tarafından kullanımında belge düzeni hakkında 11.07.2018 tarihli ve 15439 sayılı (428 örnek sayılı) emsale de bakınız.” ibaresi yer almaktadır.

Bahsetmiş olduğumuz özelgenin atıfta bulunduğu 2018 tarihli diğer bir özelgeye baktıgımızda; 

“Hediye çekleri/kartları kullanılarak şirketinizden mal veya hizmet satın alınması halinde ise hediye çeki/kartı bedelini ödeyerek şirketinizden alan değil, bu çekleri/kartları kullanarak alışveriş yapan kişiler adına genel esaslar çerçevesinde fatura/fatura yerine geçen belge düzenlenmesi gerekmektedir.” açıklamasına yer vererek uygulamada güncelleme yapıldığını belirtmek istiyorum. 

Gift card ve hediye çeklerinde vergilendirme ve KDV konusu 

Hediye kartları ve hediye çeklerinde vergilendirme ve Katma Değer Vergisi'ne baktığımızda; 

Katma Değer Vergisi Kanunu 1/1 maddesi uyarınca göre Türkiye’de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti kapsamındaki mal teslimleri ve hizmet ifaları KDV’ye tabi bulunmaktadır. 

Katma Değer Vergisi Kanunu 2/1‘maddesinde ise teslim; 

¨Bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesidir. Bir malın alıcı veya onun adına hareket edenlerin gösterdiği yere veya kişilere tevdii teslim hükmündedir.¨ 

Mal teslimi ve hizmet ifalarında Katma Değer Vergisi açısından vergi doğuran olayın malın teslimi veya hizmetin yapılmasıyla meydana geldiği Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesinde belirtilmiştir.

Gift card ve hediye çeki satılması durumunda Katma Değer Vergisi Kanunu’nda belirtilen anlamda gerçekleşmiş bir mal teslimi ve hizmet ifasının gerçekleşmediğini bu noktada belirtelim.. 

Gelelim Vergi Usul Kanunu uyarınca değerlendirmelerimize; 

Vergi Usul Kanunu'nun 229 uncu maddesinde de fatura, satılan mal veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticarî vesika olarak tanımlanmış, 230, 231 ve 232’inci maddelerinde ise faturaya ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.

Buna ilave olarak, Katma Değer Vergisi Kanununun 10/b maddesinde de; malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi, işleminin Katma Değer Vergisini doğuran işlem olarak kabul edileceği belirtilmiştir.

Bu açıdan değerlendirdiğimizde hediye kartı ve hediye çeki işleminin Gelir İdaresi tarafında uzun süredir bir avans niteliğinde değerlendirilmiş olduğunu söylememiz mümkündür. 

Devam edelim bu durumda; henüz teslim edilmemiş bir mal veya yapılmamış bir hizmet için

avans mahiyetinde bir tutar alınmış ise söz konusu bu tutar karşılığında fatura veya benzeri belge verilmediği takdirde, avans alınması işleminden dolayı da Katma Değer Vergisi’nin doğduğunu söylememiz mümkün olmayacaktır. 

Gift card ve hediye çekini veren şirketler açısından değerlendirme

Henüz gerçekleşmiş bir mal satışı ya da hizmet ifası olmadığından hediye çekini satan işletme açısından avans olarak değerlendirilecek hediye çeki satışı işleminde fatura düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır. 

Dolayısı ile hediye çekinin satın alınması aşamasında düzenlenecek olan faturada Katma Değer Vergisinin hesaplanması ve fatura üzerinde gösteriminde bulunulmayacaktır. 

Eğer fatura üzerinde Katma Değer Vergisi gösterilse bile tahsil edilen hediye çeki bedelinin avans olarak değerlendirilmesi yine söz konusu olacaktır. 

Yazımızda yer verdiğimiz Gelir İdaresi özelgelerini de değerlendirdiğimizde; 

Gift card ve Hediye çekinin gerek nihai tüketicilere, gerek kurumsal müşterilere satılması nedeniyle bir mal teslimi veya hizmet ifası söz konusu olmadığından, bu kapsamda

alınan bedellerin avans olarak dikkate alınması ve bu bedeller için bu aşamada

fatura veya fatura yerine geçen belge düzenlenmemesi gerektiğini belirtelim.

Gift card ve hediye çekinin kullanılarak mal veya hizmet satın alınması halinde ise

gift card ve hediye çeki bedelini ödeyerek firmalardan satın alan kurumsal şirketler yerine, bu gift card veya hediye çekini kullanarak alışveriş yapan kişiler adına genel esaslar çerçevesinde Vergi Usul Kanunun uyarınca fatura düzenlenmesi gerektiğini de hatırlatalım. 

Gelir İdaresi tarafından verilmiş özelgeleri incelediğimizde; 

Gift Card veya hediye çekinin süresinin dolması vb nedenler ile kullanılma imkanının kalmaması veya geçersiz sayılması halinde bu tutarlar için gelir yazılarak fatura düzenleneceği, ancak bir teslim söz konusu olmadığı için Katma Değer Vergisi hesaplanmasına gerek bulunmadığını da belirtelim. 

Günün sonunda; 

Gelir İdaresinin vermiş olduğu özelgeleri ve vergi mevzuatını incelediğimizde, gift card ve hediye çeki satışlarının bir teslim veya teslim sayılan hal olmamasından dolayı Katma Değer Vergisi’ne tabi olmadığı ve fatura da düzenlenmesine konu edilemeyeceğinin altını çizelim..

Gift card ve hediye çekleri ile ilgili olarak Gelir İdaresinin yukarıda yer verdiğim görüşlerinin aksine, Katma Değer Vergisi hesaplanarak fatura düzenlenmesi durumunda ise, gift card ve hediye çekinin satışını gerçekleştiren firma açısından vergisel anlamda cezai bir işlem olmaması gerektiği düşüncesinde olduğumuzu belirtelim.