Spor dalları içinde dünyanın en büyük ekonomisi ve seyirci sayısına sahip futbol branşı gün geçtikçe yerini finansal futbol endüstrisine bırakıyor. 

Futbola yabancı sermaye akışı her geçen gün artıyor. Özellikle Arap ülkelerinden çok sayıda milyarder sermayedar Avrupa’daki futbol kulüpleri başta olmak üzere çeşitli spor kulüplerine yatırım yapıyor. 

Son 15 yılda ise dünya üzerindeki birçok futbol kulübünün ismi Arap iş adamı ve zenginlerle özdeşleşiyor. 

Birleşik Arap Emirlikleri başta olmak üzere Katar ve Suudi Arabistan merkezli şirketler “Büyük Avrupa Liglerinde” sahip oldukları takımlar sayesinde de futbolu şekillendiren bir aktör haline geldi.

Arap ülkelerinden çok sayıda iş insanı Avrupa'daki futbol kulüplerine yatırım yapmayı tercih ediyor.

Gelecek yıldan itibaren Dünya Kupası grup aşamalarını tamamen ortadan kaldırarak, cazibesini genişletmek ve yayın gelirlerini artırmak için tasarlanmış genişletilmiş bir lig formatı üzerinde detaylı çalışılıyor. 

Futbol endüstrisinde çalışan pek çok kişinin, bir futbol takımında gelirlerin artmasına rağmen pek çok futbol kulübü finansal tablolarını ve bilançolarını sarsan yüksek gider ve maliyetlerle boğuşuyor. 

Peki bu gider ve maliyetlere rağmen bir futbol kulübünün Finansal Tablolarının en altında Dönem Kârı oluşabilir mi?

Bir futbol kulübünü satın alan veya haliz hazırda devam eden Futbol A.Ş’lerin ve bu yatırımları yapanlar için futbolun kârlı olup olmadığını spor ekonomisi ve spora yapılan yatırımlar kapsamında bir göz atalım.. 

Futbol kulüplerinde dönem içinde artan gider ve maliyetler ile yıllık gelir ve hasılatlar 

Gerek Avrupa’da gerekse Türkiye’deki futbol kulüplerinde ne yazık ki futbol endüstrisinin kendi doğasında olan ve sistemden kaynaklanan bir finansal başarısızlık söz konusu.

Futbol endüstrisi ve futbol ekonomisindeki sistem başarısız oluyor. 

Endüstrinin tüm kollarında ve iş dünyasında muazzam bir şekilde sürdürülebilir bir büyüme gerçekleşirken, futbol endüstrisinde sistem zarar ediyor ve dünyada ve Türkiye’de çoğu futbol kulübü zar zor geçiniyor.

Futbolda, transfer edilen dev futbolcu kontrat tutarları, oyuncu ücretleri, bu oyuncuların transferlerinde futbolcu menajerler ücretlerde dev rakamlara ulaşmış durumda bu maliyetlerde de çoğu futbol takımı için endişe verici rakamlara ulaşıyor. 

Hali hazırda bir spor dalına yatırım yapan tüm yatırımcılarda tek amaç ve gaye hem sürdürülebilir büyüme hem de bu spor dalını dönemin sonunda kârlı bir modele dönüştürmek.

Futbol endüstrisinde bu yatırım ve iş modelini daha sürdürülebilir hale getirme ve daha yüksek ve istikrarlı kârlara giden yolu açma yolunda sürekli bir yenilenme ve arayış devam ediyor. 

Hem sportif başarıyı hem de finansal başarıyı yakalamak isteyen futbol kulüplerinin yönetimleri ve yatırımcıları için;

Sürdürülebilir bir şekilde yönetilmek isteyen herhangi bir kulüp için bu durum, rekabet edilmesi çok zor bir ortam ile mevcudiyetini devam ettiriyor.

Futbol kulüplerinde gerçekleşmesi çok zor olan hasılat ve kârlar

Futbol endüstrisinde dünya futbolunun geliri son 20 yılda balon gibi arttı.

Premier Lig ve özellikle Şampiyonlar Ligi'nin yayın gelirleri, kısmen artan uluslararası ilgi sayesinde yükseldi. 

Big Four’un Denetim ve Danışmanlık Şirketi Deloitte'a göre İngiltere, İspanya, Almanya, İtalya ve Fransa'dan oluşan "beş büyük" ligin toplam geliri, on yıl önce 9,3 milyar Avro iken 2021-22 sezonunda 17,2 milyar Avro'ya yükselerek rekor kırdı.

Ancak futbol kulüplerinde dönem sonunda elde edilen hasılat ve kârın finansal tablolara yansıması ve dönem kârına dönüşmesi çok daha zor hale geldi.

Dünyadaki futbol kulüpleri ve Türkiye’deki futbol kulüplerinin, futbol endüstrisindeki kâr sağlama konusundaki sicili uzun yıllardır zayıf olduğu biliniyor.

Özellikle pandemi döneminde birçok kulübü istikrarsız bir konumdan ciddi bir mali strese itti. 

Uefa, Avrupa futbol kulüplerinin 2020-2022 yılları arasında 10 milyar Avro'dan fazla zarar ettiğini tahmin ediyor.

Bir futbol kulübünün kârlılığı, diğerlerinin yanı sıra gelir akışları, giderler, oyuncu transferleri, sponsorluklar ve bilet satışları gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.

Kazanmayı hedefleyen futbol kulüplerinin, çoğu durumda kulüplerin başarısını açıklayan oyuncu maaşlarına bakmaları gerekir. 

Ama futbol sadece bundan mı ibaret? En fazla parayı koyan başarıyı garantileyebilir mi? 

Bu kısmen doğru, özellikle de bu yeni futbol çağında, ancak hepimiz başarının farklı şekillerde ölçülebileceği konusunda hemfikiriz. 

Eğer küçük ya da orta ölçekli bir kulüp iyi sonuçlar elde edebiliyorsa, iyi oyuncularla sözleşme imzalayabilmek için yeterli geliri elde edecektir. 

Yeteneklerin eğer iyi yönetilirse başarı getirmesi beklenir, başarı para ve dolayısıyla daha fazla yetenek getirir ve kulüp devam eden erdemli bir döngü kurar. 

Elbette her zaman iyi performans göstermek kolay değil ancak genel performansa bakarsak, sürdürülebilir bir yönetim süreci elde etmek kesinlikle bir başarı olarak tanımlanabilir. 

Ligin ve ülkenin seviyesine göre değişmekle birlikte, genel olarak futbol gelirleri dört kategoriye ayrılır:

Yayın hakları

Maç Günü & Bilet Gelirleri

Ticari faaliyetler

Transfer piyasası

Bazı futbol kulüpleri önemli miktarda kâr elde ederken, diğerleri kâr/zarar dengesinde başa baş mücadelesi veriyor.

Dünya sırlamalarında Premier Lig’deki (Manchester City, Manchester United vs), İspanyol La Liga’daki (Real Madrid, FC Barcelona vb) futbol kulüpleri dünya sıralamalarında en çok gelirle en çok hasılat yapan kulüplerde ilk sıraları paylaşıyorlar. 

Öte yandan daha küçük kulüpler veya alt liglerdeki kulüpler kâr elde etmekte zorlanabilir, hatta bazıları maddi sıkıntılarla karşı karşıya kalıyor. 

Anımsayacak olursak, 2020'de COVID-19 pandemi salgınında dünya çapındaki birçok futbol kulübünde önemli bir gelir kaybına yol açarak bazılarının maliyetleri düşürmesine, maaşları düşürmesine veya mali yardım aramasına yol açmıştı. 

Rekabet eşitsizliğine karşı UEFA’nın gider ve maliyete ilişkin getirdiği kısıtlamalar

Avrupa futbolunun yönetim organı UEFA, getirmiş olduğu yeni kurallarla, Avrupa futbol müsabakalara katılan bir futbol kulübün oyuncu kadrosuna harcayabileceği miktarı, gelirinin yüzde 90'ı ile sınırlandırdı.

Bu finansal ve mali düzenlemeler futbol ekonomisi, futbola yatırım yapan ve futbol kulübü yönetenler için futbolu geleceğe dönük gelir getirici ve kârlı bir yatırım aracına dönüştürme amacı taşıyan ileriye doğru bir yol olduğunu belirtelim.