Ergenlik dönemindeki çocuğa nasıl ebeveynlik yapacakları konusunda sıkıntı yaşayan; çocuğun büyüdükçe kendilerinden uzaklaştığını şikâyet eden, zamanını arkadaşlarıyla veya cep telefonuyla geçiren çocukların anne ve babaları çaresiz. Nasıl tepki vermeleri gerektiğini bilmiyorlar. Yine son günlerde tanık olduğum problemlerden biri de anne-kız anlaşmazlığı. 

Anne kızından ya da kız annesinden nefret ediyor… Hatta bu nefret bir süre sonra anneye şiddet göstermelere kadar gidiyor! Hepsinde benzer nokta, anneleriyle ilişkilerinin ‘sürekli’ ve ‘şiddetli’ bir çatışma halinde olması. Annelerinin kendilerini sürekli aşağıladıklarını, özellikle cinsel-ahlaki yönden suçladıklarını söylüyorlar. Babalar; ya çocukluk döneminden itibaren ortadan kaybolmuşlar veya daha sonra ayrılık yaşanmış ve başka bir evde yaşamaya başlamışlar. 

Babalarını hiç görmemiş olanlar, bunun annelerinin engelleriyle olduğunu ve babalarıyla ilişki kurma ihtiyaçlarının haksız bir şekilde engellendiğini düşünüyorlar. Kızların hepsi, anneleriyle yaşadıkları evin dışında dayanak noktaları oluşturmuşlar, bir nevi ‘yeni evler’ yaratmaya çalışmışlar. Arkadaşları, arkadaşlarının aileleri vs… Ergenlik; çocuğun hayatının birçok alanında büyük değişimler yaşadığı ve kendisine bir kimlik inşa etmeye çalıştığı zorlu bir dönem. Bu dönemde çocuğunuz fazlasıyla hassas, kırılgan, melankolik ve huysuz olabilir, dengesiz davranabilir. 

Bazen tüm bunlar size hiç geçmeyecek gibi gelse de emin olun, bunların büyük bir kısmı hormonal değişimlerle alakalı ve muhtemelen geçecek. Çocuğunuz ergenlik dönemiyle gündeminizde yeni şeyler yer almaya başlamış olabilir: Flört, gece dışarı çıkma ve eve dönüş saatleri, arkadaşlarda kalma… Çocuğunuzun zaman zaman sizin sınırlarınızı ve sabrınızı zorladığına eminiz ama unutmayın ne yaparsa yapsın o sizin çocuğunuz ve o artık kabul etmese de size hala ihtiyacı var.

Peki hocam ne yapmalıyım?

Nasıl davranmalıyım?

Dediğinizi duyar gibiyim. Öncelikle şunu soracağım “Çocuğunuzla konuşur musunuz?” Öncelikle çocuğunuza güvenin.

Siz ona gerçekten güvenirseniz ve o da bunu hissederse size daha rahat güvenecektir.

-Onunla konuşun ve onu dinleyin! Onun rahatlığından ve bağımsızlığından aranızda geçenlerden rahatsız oluyorsanız bu durumu onunla paylaşın. Bazı şeyler sizi endişelendiriyor olabilir; nelerin sizi nasıl ve neden endişelendirdiğini ona anlatın.

-Çocuğunuzun büyüdüğünü kabullenin. Kızınız veya oğlunuz büyürken ve kendini büyümüş hissederken, sizin ona büyümemiş gibi davranmanız ikinizin arasında gerginliğe yol açabilir.

-Çocuğunuza ahkâm kesmeyin ve onun yanında olun. Bir çocuğun ihtiyaç duyacağı en son şey yargılanmak ve kendisine ahkâm kesilmesi. Sizin için şu an önemsiz ya da saçma gözüken bir şeyin ergenlik dönemindeki çocuğunuz için büyük bir önem taşıyabileceğini unutmayın.

-Rol model olun. Çocuğu bir şeylere teşvik etmeye çalışırken, onu bir şeyler hakkında uyarırken kendinizi de gözden geçirin. Eğer siz kendiniz yapmanızın iyi olacağı şeyleri yapmıyorsanız çocuğunuz sizin tavsiyelerinize pek uymayabilir. Diğer insanlara yaklaşımınızla, görünüşünüzle, sağlığınıza gösterdiğiniz özenle ve etik değerlerinizle çocuğunuza örnek olun, onun için bir rol model oluşturun.

-Çocuğunuza belirli sınırlar içinde özgürlük tanıyın. Ona büyüyüp kendini yetiştirebileceği bir alan açın ama bu alanın sınırları olsun çünkü o hala büyümek üzere olan bir çocuk. Çocuğunuz bazen sınırlarınızı test edebilir, bunları aşmaya çalışabilir; böyle zamanlarda ona sınırları ve bunlara uyması gerektiğini nazikçe hatırlatmalısınız.

-Çatışmak normaldir, çekinmeyin. Çocuğunuzun hormonları değişiyor, karşısına yeni zorluklar çıkıyor, arkadaş ilişkileri değişiyor. Önemli olan hiç çatışma yaşamamak değil yaşanan çatışmaları sağlıklı bir çözüme kavuşturmak. İkiniz de kendi hislerinizi ve düşüncelerinizi paylaşın, gerekirse özür dileyin ve ortak bir çözüm arayın.

-İkiniz de birbirinizin sınırlarına saygı gösteriyor musunuz? Aranızdaki bağı güçlendirmek için yapmanız gereken şey birlikte vakit geçirmek. Sizin onunla iletişime geçmek istediğiniz kadar muhtemelen o da sizinle iletişime geçmek istiyordur. Bunun yazıldığı kadar kolay olmadığını biliyoruz, elbette her şey bir anda tozpembe olmayacak ama çocuğunuza zaman ayırmalısınız. Ne olursa olsun dikkat etmeniz gereken bir nokta var: Plan yaparken çocuğunuzun isteklerini ve zevklerini göz önünde bulundurun.

-Çocuğunuzu kıyaslamayın. Onu değişimlerinden hoşlanmıyor ve beklentilerinizin karşılanmadığını hissediyor olabilirsiniz ama bu konuda yapacak pek bir şeyiniz yok. Örneğin kızınızı arkadaşlarıyla ya da komşunun kızıyla kıyaslamak pek de işinize yaramayacaktır. Özellikle de kendi gençliğinizi ve kızınızı kıyaslamaktan kaçının.

-Arkadaşlarının yanındayken dikkatli olun. Ergenlik dönemindeki çocuklar arkadaşlarının fikirlerine ve söylediklerine oldukça önem verirler. Arkadaşlarının yanındayken onlara çok fazla soru sormayın ve davranışlarınıza dikkat edin. Ona göre hatalı olan bir davranışta bulunursanız, çocuğunuz bunu kendisinin bir hatası gibi kabul edip utanabilir.

-Ve tabii kendi kontrolünüzü kaybetmeyin. Çocuğunuzun öfkesi dinmek bilmediğinde ve siz bir şey söylediğinizde işin içinden çıkılmaz bir hal alıyor olabilir. Belki de böyle durumlarda sizin de içinizden bir ergen çıkıyor ve bu ergen yanınız öfke nöbetiyle kızınıza karşılık veriyor olabilir. Bunun olmasına izin vermeyin. Sakin olun. Kendinize zaman ayırın.

Gençlik başımda duman niye deniliyor acaba? Gencim, dolayısıyla enerjik, heyecanlı, coşkulu ve çok hareketliyim fakat sorumluluk duygum az ve eğlence ve zevk peşinde veya hayallerin peşinden koşuyorum diyebilir miyiz?